بيد سيب زميني با نام انگليسي potato  tuber moth   از خانواده  Gelechiidae   يكي از مهمترين و زيان بارترين آفات سيب زميني در دنيا است . اين آفت با آلودگي و تغذيه از بوته ها و غده هاي سيب زميني در مزارع و انبارهاي نگه داري  سيب زميني ، توليد سيب زميني را از نظر كمي و كيفي به شدت كاهش ميدهد.

   سرزمين اوليه اين آفت آمريكاي جنوبي بوده است                                                                                                                                                                        

  بيد سيب زميني درگذشته براي ايران يك آفت قرنطينه اي بوده است و ليكن با مشاهده آن در مهر ماه سال 1364 در كرج براي اولين بار معرفي گرديد.

 حشره كامل :

     داراي دو جفت بال كم عرض ، رنگ اين پروانه خاكستري متمايل به قهوه اي ، سطح رويي بالهاي جلويي از نقطه هاي تيره پوشيده شده است و كنارآن به دسته اي از موها كه در لبه پايين بالهاي زيرين بلند تر است ختم مي شود. شكم در حشره بالغ ماده برنگ روشن و در حشره بالغ نر تيره رنگ و در انتها قدري پهن شده كه بدين وسيله مي توان حشرات نر و ماده را از هم تشخيص داد. 

تخم تقريباً تخم مرغي شكل و رنگ آن در ابتدا كرم روشن و در مرحله تفريخ  به رنگ تيره در مي آيد . تخمها به صورت انفرادي يا دسته جمعي در زير برگها و گاهي روي برگها و در غده هاي سيب زميني  در محل گودي هاي روي غده ها گذاشته مي شود.  

لارو:

  لارو ها كه عامل اصلي خسارت هستند در رشد كامل به 10-12  ميلي متر مي رسند رنگ آنها در صورتيكه از برگ يا ديگر اندام هاي هوايي بوته تغذيه كرده باشند سبز و در صورتيكه از غده تغذيه كرده باشند كرم رنگ خواهد بود .

   پاهاي لارو صورتي هستند . سر و سينه اول قهوه اي تيره و پاهاي سينه اي تيره رنگ مي باشند . 

شفيره:

   رنگ شفيره در ابتدا قهوه اي روشن ولي به تدريج به رنگ    قهوه اي تيره در مي آيند . شفيره هاي اين آفت معمولاً در مزرعه روي غده در سطح خاك حتي داخل و روي ساقه و در انبارها اكثراً روي گوني هاي سيب زميني تشكيل مي شود .

زيست شناسي و رفتار حشره:

  زمستان گذراني اين آفت عمدتاً به صورت لارو در درون غده هاي سيب زميني باقيمانده در داخل خاك و يا شفيره در داخل خاك است وبا گرم شدن تدريجي هوا لاروها از غده خارج شده و در نزديك سطح خاك به شفيره تبديل مي شود. برابر تحقيقات انجام شده مناسب ترين عمق براي كامل شدن لاروهاي زمستان گذران 20-10 سانتي متري خاك است. در بهار و با گرم شدن هوا و رسيدن درجه حرارت متوسط به 13-12درجه سانتي گراد حشرات بالغ ظاهر مي گردند . بيد سيب زميني يك حشره شب پرواز است ..تخم ريزي در شب هنگام و معمولاً48 ساعت بعد از جفتگيري انجام مي شود.

. تعدادنسل اين حشره در شرايط آب وهوايي كرج 5-4 نسل در مزرعه و چنانچه آفت به انبار منتقل شود مجموعاً 12-10نسل در سال ايجاد مي نمايد.

ميزبانان:

 بيد سيب زميني علاوه برسيب زميني به محصولات گوناگون ديگر از جمله توتون ، بادمجان ، گوجه فرنگي و از گياهان غير زراعي به گل اطلسي ، علفهاي هرز تاج ريزي و تاتوره حمله مي كند.

خسارت:

آلودگي مزارع با حمله و تخمريزي حشرات بالغ آغاز مي گردد. با تفريخ تخمها لاروها فعاليت خود را با نفوذ به داخل برگ ، تغذيه از پارانشيم برگ، رگبرگها، دمبرگ وساقه و باقي گذاشتن علائم مينوز ، سوختگي ،به هم چسبيدگي و لوله اي شدن برگها، ضعف و خشكي بوته هاي سيب زميني را موجب مي شوند آلودگي را به غده ها نيزسرايت مي دهند. آلودگي در غده هاي سيب زميني با سوراخ كردن غده ها به وسيله لاروها آغاز مي شود. ميروارگانيسم هاي خاك از محل ورود لارو به داخل غده ها نفوذ يافته پوسيدگي غده را موجب مي گردند و آلودگي به بيد همراه با بوي نامطبوع مي باشد . حداكثرخسارت اين آفت در به بيش از 50% بوته ها رسيده و در انبار بيش از 70% غده ها مورد آلودگي اين آفت قرار ميگيرند .

روشهاي مقابله با بيد سيب زميني:

    بيد سيب زميني در شرايط مساعد مزرعه با ايجاد نسل هاي پياپي جمعيت انبوهي را ايجاد مي كنند به تجربه ثابت شده است كه مبارزه شيميايي با اين آفت به دليل مخفي بودن آن در درون برگها ساقه و غده ها و بروز مقاومت سريع به حشره كشها به تنهايي كافي بنوده و بايستي با بكار گيري روشهاي مختلف زراعي ، مكانيكي ، بيو لوژيك و شيميايي با اين آفت مقابله نمود.

الف) روشهاي زراعي:

1.     رعايت تناوب و قرار دادن گياهان غير ميزبان در تناوب

2.    اجراي عمليات زراعي زمستانه شخم،ديسك و يخ آب

3.    تهيه اصولي زمين ( خاك نرم ويك دست وفاقد كلوخه هاي بزرگ)

4.    كشت به موقع واستفاده از غده هاي سالم و فاقد آلودگي

5.    آبياري منظم و برحسب نياز و ترجيحا، آبياري باراني

6.    برداشت به موقع قبل از مواجه شدن با زمان ظهور نسل آخر آفت

7.    انتقال سريع غده ها به انبار قبل از آلوده شدن غده ها

8.    از بين بردن بقاياي سيب زميني پس از برداشت  

 ج) مبارزه بيولوژيك:

زنبور پارازيت     Copidosoma   koheleri   و  Apanteles  subandinus يك پارازيت لارو بيد سيب زميني است.

زنبور Trichogramma  spp   پارازيت تخم بيد سيب زميني است.

حشره كش ميكروبي B.T

ويروس Baculovirus   thorimae  عامل بيماري زاي لارو بيد است.

د)مبارزه شيميايي:

    سموم مورد توصيه عمدتا، از گروه كاربامات ها و سموم فسفره است نٌرم مبارزه متوسط دو لارو در هر بوته است چنانچه از اين مقدار بيشتر گردد مبارزه شيميايي ضرورت دارد.

مبارزه با بيد سيب زميني درانبار:

  علاوه برتوصيه هاي به عمل آمده در مقابله با اين آفت در مزرعه نكات ذيل مي بايست در دوره انبارداري رعايت گردند.

تميز نمودن انبار و ضد عفوني آن قبل از انبار نمودن سيب زميني

پائين نگه داشتن دماي انبار(زير 10درجه سانتي گراد)

سلامت درب وپنجره وتوري ها براي جلو گيري از ورود حشرات بالغ

جلو گيري از انتقال غده هاي آلوده به انبار

استفاده از تله هاي فر موني براي شكار حشرات بالغ (يك تله براي هر5متر مربع)

1.    پوشاندن روي غده ها با استفاده از برگ وساقه خشك شده اكاليپتوس ويا استفاده از كلش گندم به ضخامت cm2

2.    تهويه مناسب انبار و بيرون آوردن غده هاي آلوده شده

3.    استفاده از حشره كشهاي ميكروبي B.T به مقدار 3 كيلو براي هر تن

4.     استفاده از قرص فستوكسين به ميزان 2/1 تا1 قرص براي هر كيسه 50 كيلويي